Briefwechsel Johann Gabriel Doppelmayr


Kurzinformation zum Brief Zum Original
Autor Doppelmayr, Johann Gabriel (1677-1750)
Empfänger Grammatici, Nicasius (1684-1736)
Ort Nürnberg
Datum 24. Januar 1724
Signatur BSB München: Clm 1609, Bl. 87r-v
Transkription Hans Gaab, Fürth

Vir maxime Venerande et Doctissime,
Fautor collendissime!

Summa cum voluptate legi Literas Tuas nuper ad me perscriptas,[1] harum enim argumentum mihi erat gratissimum, et primio quidem ea, quae mihi de cometa nupero ejusque motu significabas,[2] nobis ignota. Quod de methodo organica delineandi Eclipsis blanchiniana R. P. Burgundio Mathematicus Romanus[3] nihil hactenus rescripserit, causam judico cum D. Blanchini opus chronologicum[4] nondum publici juris factum, prout ex Literis novissimis Amici mei charissimi, Dn. Goldbachii percepi,[5] nec caudem methodum hactenus typis exscriptam fuisse. Quae nuper de Cassinanis[6] circa Eclipses joviales observationibus tradebam, quod Astronomus iste celeberrime hujus generis eclipses tardius tubis majoribus q. minoribus notavit, circa immersones haec contingere acuratissium est, haec asserit Audes in Tabb. et Hypoth: Astr: p. 8.[7] a mesure que la satellite diminues sa lumiere semble aussi s'affoiblir peu a peu jusqu'a ce qu'il disparoisse entierement, ce qui arrive sans doute un peu avant l'immersion totale dans l'ombre, quand la partie, qui reste eclairee n'est plus sensible par nos lunettes, de la vient que par les lunettes plus petites et moins excellentes on perd plutost de veu le satellites. Hinc verissimum quoque est, emersiones per tubos major. et praestantior qq. per minores deprehendi citius, necessario itaque Tubos aequalis magnitudinis et prastanto ubique adhibendes esse observationum αχριβεια

[Bl. 87v]
omnino exigit. Quod methodus mea pro eclipsibus Solis sub die exhibendis in camera obscura portatili Tibi Vir Maxime Reverende placent, gaudeo, itulium vero quod dicisenes in partes inequales planum excipiens ex mente mea immo etiam Dn. Kirchii (vid Miscell. Berolinensium T: I. p. 202 )[8] requirat, sequenti modo solvit ipsa figura d, in Ephem: N.C. p. 368. cent: III et IV. reperienda,[9] pensitando quod radii lumines e vitro ad A divergentes et in convavum PQ sub aequalibus angulus incidentes, in concavo spatia aequalia, producti vero iidem in planum DC, spatia inaequalia BE, EG, GJ, &c. circa extremos terminos majora, circa medium, minora, describente, quae in excipientibus, quae a vitris non admodum remota, dento magis sensibilia sunt, in distantiis vero, quas erigunt lentes majorum focorum, vix aliquod discrimen, ubi cavitates ad planitiem propies accedunt, involuant. Plura alio tempore, vale interim Vir maxime Reverende et amore perge hoc anno quoque, quod Felix seu tumque sit,

Dabam Noribergae. d 24. Jan.
    A. 1724

Reverentiae Tuae           
cultorem perpetuum      
Joh. Gabrielem Doppemajerum.



Zusammenfassung:
Doppelmayr bedankt sich für das Schreiben von Grammatici, dabei insbesondere für die Informationen zum neulichen Kometen. Dass Pater Burgund, Mathematiker in Rom, bezüglich der Methode von Bianchini Sonnenfinsternisse aufzureißen noch nichts zurückgeschrieben, liegt möglicherweise daran, dass dessen chronologisches Werk noch nicht erschienen ist, wie Doppelmayr von Goldbach erfahren hat. Er belegt mit einem Zitat aus Cassinis Hypotheses, was er neulich über dessen Beobachtungen der Verfinsterungen der Jupitermonde geschrieben hat. Doppelmayr freut sich, dass Grammatici seine Methode Sonnenfinsternisse in einer tragbaren Camera obscura zu beobachten gefällt.


Fußnoten

  1. Der Brief von Grammatici an Doppelmayr ist nicht überliefert.
  2. Grammaticis Daten zum Kometen von 1723 schrieb Celsius aus den gesammelten Observationen Doppelmayrs während seines Nürnbergaufenthalts im Sommer 1733 ab. Diese Abschrift ist in der UB Uppsala enthalten: A 533 d, Bl. 103v.
  3. Horatius Burgundio (1679-1741) war Rektor des Jesuitenkollegs in Rom, wo er dreißig Jahre lang Mathematik lehrte.
    Vgl. Jöcher, Christian Gottlieb: Allgemeines Gelehrten-Lexicon. 1. A-C. Leipzig: Johann Friedrich Gleditsch 1750, Sp. 1497f.
  4. Gemeint ist wohl die zwischen 1718 und 1735 erscheinende Neuauflage von Anastasius Bibliothecarius De vitis romanorum Pontificium. Zu den ersten drei Bänden (1718, 1723, 1728) lieferte der italienische Astronom Francesco Bianchini (= Blanchinus, 1662-1729) eine Vorrede.
  5. Christian Goldbach (1690-1764) hatte Doppelmayr in Nürnberg kennengelernt und unterhielt in den ersten Jahren danach einen intensiven Briefwechsel mit ihm.
  6. Giovanni Domenico Cassini (1625-1712) war Direktor der Pariser Sternwarte gewesen.
  7. Cassini, Giovanni Domenico: Les hypothèses et les tables des satellites de Jupiter reformées sur nouvelles observations. 1693, S. 8.
    Der folgende, hier kursiv gesetzte Text (so nicht im Original) ist ein bis auf Satzzeichen und das verdoppelte t in "lunettes" wörtliches Zitat aus der angegebenen Stelle.
  8. Kirch, Gottfried: De simplicissima quadam specie Micrometri. Miscellanea Berolinensia ad incrementum scientiarum 1 (1710), S. 202-205.
  9. Vgl. Tafel IX in: Academiae Caesaro-Leopoldinae Naturae Curiosorum Ephemerides, sive, Observationum medico-physicarum. Vol. 3-4, 1715.